JEDZENIE W SZTUCE I LITERATURZE – KRÓTKIE PODSUMOWANIE KONFERENCJI

Cornelis de Heem, Still-Life with Oysters, Lemons and Grapes, 1660s (www.wga.hu)

W ten weekend w ramach Festiwalu Kultiwarium w Krakowie odbyła się Konferencja Naukowa „Kultura jedzenia, jedzenie w kulturze”. Program był bardzo różnorodny, ale ze względów czasowych mogłam wybrać się tylko na jeden panel: „Artystyczne i literackie oblicza kuchni”. Jako filolog i historyk sztuki z wykształcenia, a smakosz z zamiłowania nie mogłam przegapić takiej gratki. :)

Pieter de Bloot, Christ in the House of Mary and Martha, 1637(www.wga.hu)

Bardzo spodobał mi się wykład pod tytułem „Cena non finita. Stoły, spiżarnie i wiktuały w siedemnastowiecznym malarstwie niderlandzkim”. Tak jak zapewniał łaciński tytuł wykładu, była to rzeczywiście niekończąca się uczta owoców, warzyw, mięsiw i innych wiktuałów namalowanych z taką precyzją, że można rozróżnić nawet poszczególne szczepy winogron. Co ciekawe, te niezwykle realistyczne obrazy często nie były wcale malowane z natury, o czym świadczy zestawienie obok siebie kwiatów czy owoców, które występują w różnych porach roku.

Frans Snyders, Still Life, 1635-1639 (www.wga.hu)

Oprócz funkcji czysto estetycznej te smakowite martwe natury miały również wiele ukrytych znaczeń. Istnieją różnorodne interpretacje, ale najbardziej popularne motywy to vanitas, czyli przemijania (gnijące owoce, zwiędłe kwiaty, niedokończony posiłek) oraz wątki religijne (kielich z winem, chleb). Dowiedziałam się też, że cytryna symbolizowała fałszywego przyjaciela, bo jest atrakcyjna z zewnątrz, a w środku kwaśna, natomiast sery były uważane przez niderlandzkich lekarzy za źródło wszelkich chorób. ;)

Salvador Dali, The Persistence of Memory, 1931 (source)

Wykład o jadalnym pięknie Salvadora Dalego również zapowiadał się bardzo ciekawie. Niestety prelegenci poświęcili tyle czasu na omówienie biografii sławnego surrealisty, że nie zdążyli za bardzo przedstawić clou wystąpienia – czyli związków między jedzeniem a malarstwem Salvadora. Dowiedziałam się jednak, że inspirację do „cieknących” zegarów w jego najsłynniejszym obrazie, „Trwałość pamięci” stanowił miękki camembert. Poza tym Dali tak bardzo kochał swoją żonę Galę oraz kotlety, że postanowił przedstawić je razem na obrazie. Na dodatek surowe kotlety umieścił na nagim ramieniu Gali... Mniam. :P

Salvador Dali, Portrait of Gala with Two Lamb Chops Balanced on Her Shoulder, 1933 (source)

Bardzo zabawny wydał mi się wykład na temat groteskowych przedstawień kulinariów w literaturze. Prelegentka zaserwowała nam dość abstrakcyjne menu: sześciu pielgrzymów w sałacie z „Gargantui i Pantagruela”, jesiotra drugiej świeżości z „Mistrza i Małgorzaty”, a także fąfry i wąparsje w sosach nieomal astralnych z „Szewców” Witkacego. Nie zabrakło też prześmiesznych wierszyków Wisławy Szymborskiej typu: „Za górami za lasami ludzie trują się salami”. :)

Witkacy, Stworzenie świata, 1921-1922 (source)

Na deser było pełne pasji wystąpienie o grubym, białym męskim ciele w powieściach kryminalnych. Za przykład posłużył m. in. mój ukochany Herkules Poirot z książek Agathy Christie, którego pulchność i dobrotliwy wygląd pomagały uśpić czujność przeciwników. A tak przy okazji, gdy zaczęłam uczyć się francuskiego, odkryłam, że nazwisko słynnego belgijskiego detektywa wymawia się dokładnie tak samo jak „poireau”, co znaczy po francusku „por”. :)

Hercule Poirot played by David Suchet in the ITV television series (source)

Bardzo się cieszę, że mogłam uczestniczyć w tym panelu jedzeniowo-kulturalnym. Wszyscy prelegenci byli bardzo dobrze przygotowani i widać, że podeszli z pasją do swoich wystąpień. Czuję tylko lekki niedosyt, bo temat jedzenia w malarstwie i literaturze jest tak szeroki, że można by stworzyć całą konferencję poświęconą tylko i wyłącznie jemu. Co Wy na to? :)

Strony konferencji: http://www.kn.psc.uj.edu.pl/ oraz facebook

Strona Kultiwarium: http://www.kultiwarium.pl/

Read it in English
Wybreda na facebooku

Pełny spis wykładów:

PANEL XII - ARTYSTYCZNE I LITERACKIE OBLICZA KUCHNI

1. Cena non finita. Stoły, spiżarnie i wiktuały w siedemnastowiecznym malarstwie niderlandzkim – motywy i interpretacje - ALINA BARCZYK

2. Jadalne piękno – pierwiastki kulinarne w surrealistycznej twórczości Salvadora Dalego - ŁUKASZ KURP, IZABELA STĄPOR

3. Nie tylko magdalenki... Groteskowe obrazy kulinariów i ucztowania w literaturze - ANNA KUCHTA

4. Smaki literackiego stołu. Kulinarne preferencje bohaterów polskiej prozy najnowszej - ANNA FIGA

5. Jedzenie w powieści kryminalnej: co o detektywie i męskości mówi grube ciało? - MARTA USIEKNIEWICZ